اکتیمای واگیر گوسفند

بیماری ویروسی واگیرداری است که با نام‌های دیگری نظیر درماتیت پوستولی واگیر، التهاب دهانی پوستولی واگیر، درماتیت عفونی لب، دهان زخم، زبان دلمه بسته و orf شناخته می‌شود. این بیماری مشترک بین انسان و حیوان است و انسان ممکن است با تماس با دام‌های آلوده مبتلا شود.

اکتیمای مسری یک نوع بیماری ویروسی پوست می‌باشد که به شدت واگیرداربوده وزئونوز است که باعث ابتلای گوسفندان، بزها و بعضی از حیوانات اهلی و وحشی می‌شود در این بیماری زخم‌های ایجاد شده بیشتر در پوست اطراف دهان و گاهی روی پستان و بالای سم و دیگر نقاط بدن دیده می‌شود ضایعات پوست دردهان وعضلات جوشی باعث بی‌اشتهایی وگرسنه ماندن حیوان می‌شود و ضایعات در پستان باعث ترک دام‌های جوان از مادر و ضایعات سم منجر به لنگش موقت می‌شود.

در حیوانات آلوده روی زخم‌ها دلمه بسته که می‌تواند گسترش یافته و به زخم‌هایی شبیه زگیل تبدیل شود. گاهی ممکن است در مخاط دهان بافت مرده پدید آید و تا مری این زخم‌ها گسترش پیدا کند. در موارد نادری متعاقب عفونت‌های ثانویه باکتریایی ضایعات ممکن به اندام‌های داخلی گسترش یابد بیماری بیشتر در بره‌های کوچک دیده می‌شود و در ایران نیز بسیار شایع است. و در تمام کشورهایی که در آنها پرورش گوسفند و بز معمول است شایع می‌باشد. اگرچه اکتیمای مسری معمولاً خودبه خود برطرف می‌شود و نسبت مرگ‌ومیر آن کم است ولی کشندگی آن تا10درصد گزارش شده است.

عامل بیماری اکتیما

اکتیمای واگیر در اثر ویروس ORF که عضوی از جنس پاراپاکس ویروس از خانواده پاکس ویریده می‌باشد ایجاد می‌گردد.

راههای انتقال ویروس ORF

ویروس ارف، که در ضایعات پوستی و دلمه‌ها وجود دارد، به نظر می‌رسد از طریق خراش و بریدگی‌ها وارد پوست می‌شود. این ویروس می‌تواند علاوه بر گوسفندان بیمار در گوسفندانی که از نظر کلینیکی سالم هستند نیز دیده شود. انتقال آن از طریق تماس مستقیم یا از طریق فومیت‌ها، اشیایی که باعث جمع‌آوری و انتقال عوامل بیماری‌زای میکروبی و ویروسی می‌شوند (مانند لباس، ملافه، پارچه و غیره) صورت گیرد. ویروس ارف در پشم و پوست تقریباً تا یک ماه پس از بهبود ضایعات زنده می‌ماند. این ویروس نسبت به غیرفعال شدن در محیط بسیار مقاوم است و پس از 12 سال از کبره‌‌های خشک شده زخم جدا شده است.

تشخیص بیماری اکتیما

با مشاهده زخم‌های زگیل‌مانند در اطراف دهان و پوزه دام می‌توان بیماری را تشخیص داد. ولی با استفاده از میکروسکوپ الکترونیک با شناسایی اجزای ویروس با می‌توان تشخصی را قطعی کرد.

چه حیواناتی به بیماری اکتیما مبتلا می‌شوند؟

بیماری بیشتر در گوسفند و بز است با این‌همه در نشخوارکنندگان وحشی مانند آهو و گوزن و همچنین شتر و گاو و خرگوش نیز دیده می‌شود.

درمان بیماری اکتیما

با توجه به اینکه عامل این بیماری ویروس است برای آن درمان وجود ندارد. اما به منظور جلوگیری از عفونت‌های ثانویه می‌توان از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کرد و بره یا بزغاله‌ای که به علت شدت جراحات نمی‌تواند تغذیه کند را با استفاده از لوله معدی شیر داده شوند. یک تحقیق محدود نشان داده است که با تزریق واکسن آبله‌بزی می‌توان از بیماری اکتیما در گوسفندها و بزها پیشگیری کرد و در گله‌هایی که در آن به بزها واکسن آبله تزریق شده است بیماری در بزغاله‌ها دیده نمی‌شود. از طرفی شستشوی تاول‌ها با محلول سرکه و نمک یک درمان تجربی است که از پیشرفت و شدت بیماری می‌کاهد.

پیشگیری از بیماری اکتیما

با توجه به عمر طولانی ویروس در جایگاه‌ها و پوسته‌های کنده شده از زخم‌ها، دوری از جایگاه‌ها و مراتع آلوده، نظافت و ضدعفونی جایگاه‌ها قبل از ورود گله سالم به این قبیل جایگاه‌ها، دوری و جدا نگهداشتن گله‌های سالم از گله‌های آلوده و رعایت ضوابط بهداشتی از اهمیت خاصی در پیشگیری از بیماری برخوردار هستند.

مواد ضدعفونی کننده برای مقابله با پاکس ویروس‌ها

بهترین مواد ضدعفونی‌کننده برای پاکس ویروس‌ها شوینده‌ها، هیپوکلریت، مواد قلیایی ویرکون و گلوتاراکدئید هستند.